احمد بن حمزه اشعری قمی
احمد بن حمزة بن يَسَع اشعري قمي
در اواخر سده دوم هجري در شهر قم حمزة بن يَسَع بن عبدالله اشعري قمي، صاحب فرزندي شد كه او را احمد نام نهاد. ظاهراً چون اين كودك در شهر قم و در خاندان اشعري متولد شده، به اشعري قمي مشهور گشته است. البته تاريخ دقيق و بي‌ابهام ولادت اين محدث بزرگ، معلوم نيست.
احمد بن حمزه، در خانداني پا به عرصه گيتي نهاد كه بيشتر افراد آن، از ياران امامان بزرگوار شيعه و از محدثان فرزانه و نامور بودند؛ پدرش حمزة بن يسع قمي، يكي از راويان برجسته و مورد عنايت نخبگان تراجم بوده و از ياران امام جعفرصادق و امام موسي كاظم عليهماالسلام به شمار مي‌آمده است.
از سخنان تمام رجال نويسان معروف، اين نكته قطعي مي‌نمايد كه جناب احمد بن حمزه در شمار ياران امام هادی عليه‌السلام بوده است. شيخ طوسی در كتاب ارزشمند خود، او را در سلسله روايتگران و ياران حضرت امام هادي عليه‌السلام به شمار آورده است.
احمد بن حمزه، به عنوان يك محدث ولايت‌مدار در تكاپوي شنيدن و گردآوري سخنان اهل بيت، تلاش مقدسي را آغاز كرد. ايشان براي فراگيري حديث و شنيدن كلمات امام خود، حتي از قم به سامرا هجرت مي‌كند. با وجود آن كه در آن عصر دو تن از امامان بزرگوار شيعه، حضرت هادي و حضرت عسكري عليهماالسلام در اين شهر به حالت تبعيد و تحت نظر حكومت ستم‌پيشه زمان زندگي مي‌كردند، اما او موفق به ملاقات با امام هادي عليه‌السلام مي‌شود و از محضر نوراني و درياي مواج دانش آن حضرت، بهره گرفته. بسياري از مشكلات علمي و مسائل شرعي خويش را بدين گونه حل مي‌نمايد.
استادادن احمد بن حمزه اشعری قمی
از ميان استادان اين محدث بزرگ، مي‌توان افراد ذيل را نام برد:
- 1. ابان بن عثمان؛
- 2. حسين بن مختار؛
- 3. ياسر خادم قمي؛
- 4. محمد بن خَلَف؛
- 5. زكريا بن آدم قمي؛
- 6. محمد بن خالد برقي قمي؛
- 7. مرزبان بن عمران قمي.
با وجود آن كه، از اين محدث دانشمند اخبار زيادي در منابع اصيل روايتي شيعه، نقل شده است. اما گويا ايشان به جز كتاب «النوادر» كه تمام بزرگان به ايشان نسبت داده‌اند، كتاب ديگري نداشته است.
احمد بن حمزه اشعري قمي بعد از تلاش‌هاي بي‌وفقه و مستمر خويش در راه روشن و سعادت آفرينِ مذهب اهل بيت، تا آخرين لحظه از عمر بابركت خود، از نشر حديث و ترويج مكتب ناب تشيع دست نكشيد؛ ولي چنان كه سرنوشت محتوم هر انساني هجرت از اين جهان مادي است، او نيز جان به جان آفرين تسليم كرد و روح مقدس او به سوي بهشت پركشيد.
منابع
ابوالحسن رباني, دانشوران قم